बुटवल बहुमुखी क्याम्पसका स्वास्थ्य तथा जनसंख्याका प्रध्यापक प्रध्यापक डोलराज अर्यालको सोमबार राति टिपरको ठक्करबाट मृत्यु भपछि सोही क्याम्पसका प्रमुख डा। शशीशरण सुवेदीले फेसबुकमा उक्त घटनाले आफूहरु ‘अत्यन्त शोकविक्षप्त’ भएको स्टाटस लेखे।
सोही स्टाटसमाथि त्रिभुवन विश्वविद्यालयका कानुनी सल्लाहकार नारायण खनालले टिप्पणी गरे, ‘अत्यन्त दुखद् घटना, निर्दोष व्यक्तिको ज्यान अरुको ,टिपर चालकको लापरवाहीको कारणले जानु पर्ने’ सोमबार साँझ देवदह नगरपालिकाको खैरेनीबाट बुटवलतर्फ आउँदै गरेको लु २ ख २२३२ नम्बरको टिपरले बुटवलबाट देवदहतर्फ जाँदै गरेको लु २२ प ४९७९ नम्बरको मोटरसाइकललाई ठक्कर दिंदा मोटरसाइकलमा सवार प्रध्यापक अर्यालको मृत्यु भएपछि सरोकारवालाहरुले चालकको लापरवाहीको कारण हुने दुर्घटनाबारे प्रश्न उठाउन थालेका हुन्।
५० वर्षीय अर्यालको टाउकोमा गम्भीर चोट लागेको थियो। उपचारको लागि लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल बुटवलमा लैजाँदै गर्दा उनको मृत्यु भएको हो। प्रदेश ट्राफिक कार्यालयका प्रहरी नायब उपरीक्षक माधव बुढाथोकीका अनुसार प्रध्यापक अर्यालले ज्यान गुमाउनुमा टिपर चालकको गल्ती छ।
प्रहरीले उक्त टिपर र चालकलाई नियन्त्रणमा लिएको छ। यसभन्दा अघि तिलोत्तमा–२ की ८९ वर्षीया विष्णुकुमारी भट्टराईको पनि टिपरको ठक्करबाट मृत्यु भएको थियो। लु १ ख ९८३८ नम्बरको टिपरले जेब्राक्रसबाट बाटो काट्दै गरेकी वृद्धालाई ठक्कर दिएपछि स्थानीयले केही टिपरमाथि आगजनी गर्दै आक्रोससमेत पोखे। जेब्राक्रसमा समेत पैदल यात्रु अुरक्षित भएको भन्दै उनीहरुले त्यसो गरिएको थियो।
आर्थिक वर्ष २०७२र७३ देखि अहिलेसम्म प्रदेश ५ मा भएका सडक दुर्घटनाको पहिलो कारण चालकको लापरवाही रहेको ट्राफिक प्रहरीको भनाइ छ। आर्थिक वर्ष २०७२र७३ देखि हालसम्म भएका सडक दुर्घटनाहरुमध्ये ४७ दशमलब ६७ प्रतिशत चालकको लापहरवाहीका कारण भएको प्रदेश ट्राफिक कार्यालयको तथ्याङ्कले बताउँछ।
आव २०७२र७३ देखि चालु आवको फागुनसम्म भएका तीन हजार ३३९ वटा दुर्घटना भएका छन्। यीमध्ये एक हजार २४० वटा दुर्घटनामा ठूला सवारीसाधन ९ट्रक, टिपर र बस०का कारण भएको थियो। यातायात व्यवसायीहरूले पैसा, पहुँच र पाखुराको बलमा मनोमानी गर्दा नहुनुपर्ने ठाउँमा पनि दुर्घटना भइरहेको यस क्षेत्रका जानकारहरू बताउँछन्।
उपभोक्ता हित संरक्षण मञ्च, रुपन्देहीका अध्यक्ष नोर्बु लामाले अधिक नाफाका लागि यातायात व्यवसायीहरूले सडकमा गरिरहेको दादागिरी रोक्न सके मात्रै दुर्घटनाको दर स्वाट्टै घट्ने दाबी गर्छन्। ‘मान्छेको ज्यान जाँदा क्षतिपूर्ति दिनुपरे समितिले तिर्छ। चालकहरू दुर्घटना गरेको भोलिपल्टै स्टेरिङ समाउन पुग्छन्,’ उनले भने, ‘कारवाहीको डर नै छैन।’
अध्यक्ष लामाले सजाय भोग्नु नपरेपछि तीव्रगति, मादक पदार्थ सेवन वा अधिक भार राखेर गाडी चलाउनु र जथाभावी ओभरटेक गर्नु सामान्य भएको बताउँछन्। प्रदेश ५ मा शहरीकरण तीव्र छ। त्योसँगै सवारीको चाप पनि उल्लेख्य बढेको छ भने शहरी क्षेत्रका बाटो साँघुरिँदै गएका छन्।
अहिले प्रदेश ५ मा पाँच लाख ५० हजार सवारी साधन रहेको छन्। सडक भने एक हजार ८४९ किलोमिटर मात्र कालोपत्रे छ। यस्तो अवस्थामा चालकले संयमता अपनाउनुपर्ने प्रहरी नायब उपरीक्षक बुढाथोकीको बताउँछन्। यदि चालकले यस्तो गरे सडक दुर्घटना आधाभन्दा धेरै घट्ने जाने उनको भनाइ छ।
उपाय खोजिँदै
सडक दुर्घटना बढ्दै गएपछि दुर्घटना कम गर्ने उपाय निकाल्न प्रदेश ५ सरकारले कार्यदल बनाएको छ। मुख्य न्यायाधिवक्ता ठाकुर जिसीको संयोजकत्व बनेको सो कार्यदल प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा गएर सरकोकारवाला निकायहरुसँग छलफल, सुझाव संकलन र रोकथामका उपाय बुझ्ने काम गरिरहेको छ।
कार्यदलले सडक दुर्घटना बढ्नुमा चालकको लापरवाही, यात्रुको गल्तीदेखि जीर्ण सडकलाई मुख्य कारण मानेको छ। कार्यदलका संयोजक मुख्य न्यायाधिवक्ता जिसीले सबै ठाउँको सुझाव लिएर सडक दुर्घटना कम गर्न प्रदेश सरकारले वार्षिक कार्यक्रम बनाउन लागिएको जानकारी दिए।
कति भए दुर्घटना ?
चालु आर्थिक वर्षमा प्रदेश ५ मा ६९७ वटा सवारी साधन दुर्घटना भए। उक्त दुर्घटनामा ३८४ जनाको मृत्यु, ६४२ जना गम्भीर घाइते र ४८३ जना सामान्य घाइते भएका छन्। पछिल्लो तीन वर्षको तथ्यांक हेर्दा प्रदेश ५ मा दुर्घटना बढिरहेको छ।
आर्थिक वर्ष २०७२र०७३ मा ८२५ वटा सवारी साधन दुर्घटना भएका थिए। ०७३र७४ मा ८४३ र ०७४र७५ मा ८५६ वटा सवारी साधन दुर्घटना भयो। पछिल्लो तीन वर्षदेखि हालसम्म दुई हजार २२४ जनाले सडक दुर्घटनाबाट जयान गुमाइसकेका छन्।
कति छन् सडक र सवारी ?
प्रदेश ५ का १२ वटै जिल्लामा सडक सञ्जाल पुगेको छ। प्रदेशको भौतिक पूर्वाधार विकास मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार प्रदेशमा नौ हजार ७११ किलोमिटर सडक सञ्चालमा रहेको छ। त्यसमध्ये दुई हजार ९४१ किलोमिटर ग्राभेल र चार हजार ९२१ किलोमिटर कच्ची सडक छ।
बाँकी एक हजार ८४९ किलोमिटर सडक कालोपत्रे छ। प्रदेश ५ साविक लुम्बिनी, राप्ती र भेरी अञ्चल समेटेर बनेको प्रदेश हो। प्रदेश यातायात व्यवस्था कार्यालय लुम्बिनीमा पाँच लाख ६८ हजार ८७६ गाडी दर्ता भएका छन्। त्यस्तै, गरी राप्तीमा ४९ हजार २३८ र भेरीमा ९९ हजार २०५ दर्ता छन्। प्रदेशमा आठ लाख गाडी छन्। त्यसमध्ये पाँच लाख ५० हजार सवारीहरू गुड्ने अवस्थामा छन्।
यो समाचार थाहा खबरमा जीवराज चालिसे लेखेका छन
